Bloedtransfusies weigeren: spelen met vuur

Het weigeren van bloedtransfusies door Jehovah’s Getuigen is een omstreden kwestie. We leven echter in een land waar vrijheid van meningsuiting voorop staat en men respect moet hebben voor elkaars wensen en grenzen. Het verzoek van Jehovah’s Getuigen staat echter recht tegenover hetgeen waar iedere dokter ’s ochtends het bed voor uitkomt: er alles aan doen om iemand gezond te krijgen.

"Want het heeft de heilige geest en ons goedgedacht U geen verdere last toe te voegen dan deze noodzakelijke dingen: U te blijven onthouden ... van bloed." Handelingen 15:28,29 uit de Bijbel omvatten slechts een enkele van vele verwijzingen naar het weigeren van een ander zijn bloed. Jehovah’s Getuigen vormen een groep van streng gelovige christenen die zich aan Gods geboden houden en de Bijbel beschouwen als de absolute waarheid. Dat betekent niet dat Jehovah’s Getuigen geen medische zorg aanvaarden; enkel het ontvangen van donorbloed gaat tegen de overtuigingen van Jehovah’s Getuigen in.

Arjen Helweg, woordvoerder van het Wachttoren-, Bijbel- en Tractaatgenootschap ( vanaf nu: Wachttorengenootschap) in Nederland, legt uit dat het weigeren van bloedtransfusies niet gevaarlijk is. Volgens hem zijn er genoeg alternatieven die inzetbaar zijn mits er sprake is van een goede voorbereiding. Het is belangrijk dat een Jehovah’s Getuige direct na opname kenbaar maakt dat hij of zij in geen enkel scenario donorbloed wil ontvangen. Dan wordt er direct gezocht naar een alternatieve behandeling, zoals Cell Saving, waarbij eventueel verloren bloed wordt opgevangen, door een machine wordt gefilterd en vervolgens weer het lichaam in wordt gepompt. Bloedverliesremmende medicijnen helpen enkel bij licht bloedverlies. Zolang deze alternatieve behandelingen meteen inzetbaar zijn, is een bloedtransfusie volgens Helweg onnodig.

Alternatieve behandelingen zorgen echter ook voor andere risico’s. De kans dat tijdens een operatie een bloeding ontstaat, is altijd aanwezig. Zonder de mogelijkheid voor een bloedtransfusie is de kans groter dat het bloedverlies tot ernstige problemen lijdt. Doktoren hebben daarom altijd het recht om van een behandeling zonder de mogelijkheid tot bloedtransfusies af te zien. Wel is het de plicht van een dokter om een patiënt te helpen een andere dokter te vinden die de behandeling wel aandurft. Daarvoor heeft het Wachttorengenootschap overal in Nederland zogenaamde ziekenhuiscontactcomités opgericht, waar Jehovah’s Getuigen in contact kunnen komen met verschillende doktoren die het risico van een eventuele alternatieve behandeling wel willen nemen.

De meeste ziekenhuizen in Nederland kennen een protocol voor als een Jehovah’s Getuige moet worden behandeld. In het protocol staat beschreven hoe een dokter om moet gaan met de wensen van een Jehovah’s Getuige en hoe de aansprakelijkheid van een dokter buiten schot blijft indien er iets mis gaat. Professor gynaecoloog Weijmar Schultz van het Universitair Medisch Centrum Groningen ( UMCG) benadrukt het belang van dit protocol. Volgens de gynaecoloog zorgt het protocol ervoor dat de behandeling van een Jehovah’s Getuige dermate goed wordt voorbereid dat de gevaren van een bloeding alleen maar kunnen meevallen.

Binnen de afdeling gynaecologie wordt veel gebruik gemaakt van bloedtransfusies. De kans dat een vrouw na een bevalling nabloedingen krijgt, is zo’n vijf procent, vertelt Weijmar Schultz. Overkomt dit een net bevallen Jehovah’s Getuige, dan heeft het protocol er wederom al voor gezorgd dat de juiste alternatieve behandeling paraat staat om de bloeding tegen te gaan. Zolang ziekenhuizen gebruik maken van een speciaal protocol, kan een bloedtransfusie volgens Weijmar Schultz vrijwel zonder levensgevaarlijke gevolgen geweigerd worden. Het gaat volgens hem om transparantie, goede communicatie en voorzorgsmaatregelen. De mogelijkheden zijn er.

In de toekomst zullen er alleen maar meer alternatieve behandelingen komen, voorziet Arjen Helweg. Volgens hem heeft het weigeren van bloedtransfusies door Jehovah’s Getuigen zelfs gezorgd voor een actievere zoektocht naar alternatieven op bloedtransfusies binnen de medische wereld. Het weigeren van bloedtransfusies hoeft dus helemaal geen dodelijk besluit te zijn. Een hechte samenwerking tussen het Wachttorengenootschap en andere instanties, zoals ziekenhuizen, waarin informatievoorziening, transparantie en communicatie de sleutelwoorden zijn, vormt de zekerheid dat het weigeren van een bloedtransfusies anno 2010, vanwege vele alternatieve behandelingen, geen aanzienlijk gevaar voor de gezondheid meer is.